|
Verleije joer in november… Diskuse: Als of Halles De schrijfwijze van het Halse dialect veroorzaakt veel problemen in onze redactie. Hieronder een bloemlezing uit een (gemailde) discussie tussen armand.sermon@luuper.be, Sonny.Vanderheyden@luuper.be, rik.wouters@pandora.be. Mail 1 Rik Armand, De Luuper heeft het precies moeilijk om Hals te schrijven. Hieronder beperk ik me tot m.i. fouten in de nieuwsbrief: v Aupenink moet zijn aupeningk; v carnavalliekes moet zijn karnavalleekes. Vreemd, want iets verder schrijf je leekes; v Halleneer moet zijn Allenèr. Welke Hallenaar blaast de h aan? v Prinsjen moet zijn prinsje. Geen eind-n in het Hals; v gèele zeulf moet zijn gèle zelf (met doffe -e; aanduiding van -e van dek en -e van de stelt problemen, vooral wanneer men niet met fonetische tekens wil werken). De Franse è is al een lange klank; v moken moet zijn moake; v Eulf moet zijn elf; v Moe pas op moet zijn mo past op. Ik zou past op zelfs als pastop schrijven, gewoon maar om aan te duiden dat het in een 'ademstoot' wordt uitgesproken. Een Hallenaar gebruikt steeds het meervoud van de gebiedende wijs; v stèeve moet zijn stève. Het lijkt me hoog tijd dat er in Halle een groep komt die uniforme en vooral juiste spellingsregels opstelt. Mail 2: Sonny Dag Rik, Bedankt voor de mooie bloemlezing uit de nieuwsbrief. De dag dat er een éénduidige spellingsgids komt van het Hals, spring ik het spreekwoordelijke gat in de lucht (es da dèin locht in 't Hals?). Dialect is in eerste instantie 'spreektaal', dus vergeet het maar en dan nog aan het uitsterven ook. Ik zit zelf ook voortdurend te knoeien om het Hals neergeschreven te krijgen. Je zou als stelregel kunnen hanteren, we proberen -in tegenstelling tot in het A.N.- écht zoveel mogelijk woorden te schrijven zoals ze uitgesproken worden, maar het blijft problematisch om bepaalde klanken correct weer te geven. Bv. de moet pakke" (=maat nemen), hoe schrijf je dat dan? Bovendien moet je er ook voor zorgen dat de lezer nog enigszins kan volgen. Pastop i.p.v. Past op bemoeilijkt het lezen enorm. En Halleneir is natuurlijk duidelijker dan Allenèr. Kortom, geen gemakkelijke klus! Maar met een grotere alertheid komen we al een heel eind, getsj gelèk (of is 't gelèik, zucht, ik weet het ni) Mail 3: Armand Wouters hèe gelèek moe as ze't in het 'Algemeen Nederlands' nog nie weiten hoo zou’m weile het mooten wèiten in het Halles. Welk Halles? Van de Biestemêt of va ’t Plàan. Va de Stieweg of va Sintsje Raukes? Ik paas, moe ik ben gien poweet en ik haaf ma nie echt beizig mê litératuur. Ik paas dus dat we de algemiene regels van het Standaard Nederlands mooten volgen, gezien ons Brabants ne vorm es van het Nederlands. Beveurbildsj een H en een N schreuve, oek als we ze nie huure of nie eutspreiken. Da vergemakkelèkt het ‘Woordbeeld’ voe de leizer. Paas z’ ek. Mail 4: Rik Beste Armand, Uitgaan van het Standaard Nederlands en h en –n schrijven wanneer ze niet uitgesproken worden, lijkt me verkeerd: de spelling moet niet het woordbeeld, maar wel het uitspraakbeeld ten goede komen. Uitgaan van het Algemeen Nederlands is verkeerd omdat Nederlands helemaal geen fonetische taal is, in tegenstelling met bijvoorbeeld het Castiliaans. Ik blijf moeite hebben met je schrijfwijze van het Als: Halles = Als, die taal die ik spreek. v gien poweet = gie poweit; v echt beizig = egt beizeg; v mê litératuur = me literateur. Er is natuurlijk het probleem van de e van de (dof) en die van dek; v regels = reigels; v schreuve = schrève. De door jou gebruikte -eu van beuk kan helemaal niet; v eutspreiken = ???. Vreemd is dat je -eu gebruikt voor dit en voorgaande Hals woord terwijl de uitspraak enorm verschilt. v eutspreiken = ???. Probleem om weer te geven. Het is de ui van tuin, noch de eu van beuk. Het ligt ergens tussenin, dacht ik; Konkluze Uniforme spellingregels voor het Hals opstellen zal geen kattenpis kan zijn. Toch leven we op hoop, want de Erfgoeddag van de Stad Halle staat dit jaar in het teken van het behoud van ons sappig Hals taaltje! Straffe stuute, op 17 april! Wa paasde geile? Zeet da ge ni in de skramoelle stuekt! Naar voorpagna Luuper 2005 nr 1 Naar artikel over Prinsj Lorre Naar artikel over de Maan en de Carnavalkalender Naar interview over Tien jaar Luupers Naar artikel over foto in Het Volk anno 1936 Naar bespreking schildrij Bruegel |